سرور اچ پی ماهان شبکه ایرانیان

- سيستم عامل : سيستم عامل مجموعه ای از خدمات مورد نياز برای اجرای يک برنامه را فراهم می نمايد. ويندوز xp و يا لينوکس نمونه هائی از سيستم های عامل می باشند.

- برنامه های کاربردی : برنامه های کاربردی نرم افزارهایی هستند که بمنظور تامين خواسته های خاصی طراحی و در اختيار کاربران گذاشته می شوند. برنامه هائی نظير  Word ، Excel و ... نمونه هایی از اين نوع نرم افزارها می باشند.

BIOS در حقيقت نوع سومی از نرم افزارها بوده که کامپيوتر بمنظور عملکرد صحيح خود به آن نياز خواهد داشت.

وظیفه بایوس

بايوس چند وظيفه متفاوت دارد که مهمترين آنها بارگذاري سيستم عامل است. هنگامي که شما رايانه خود را روشن مي کنيد و ريز پردازنده ، قصد اجراي اولين دستورالعمل ها را دارد ، اين دستورالعمل ها را بايد از جايي دريافت کند. اما نمي تواند آنها را مستقيما از سيستم عامل دريافت کند. زيرا سيستم عامل بر روي ديسک سخت قرار دارد و CPU نمي تواند بدون هيچ دستورالعملي به آن دسترسي پيدا کند. يکي از وظايف بايوس ارسال اين دستورالعمل هاي مقدماتي به CPU است.

برخی از خدمات متداول که BIOS ارائه می دهد ، بشرح زير می باشد:

- يک برنامه تست با نام POST بمنظور بررسی صحت عملکرد عناصر سخت افراری

- فعال کردن تراشه های BIOS مربوط به ساير کارت های نصب شده در سيستم نظير : کارت گرافيک و يا کنترل کننده SCSI

- مديريت مجموعه ای از تنظيمات در رابطه با هارد ديسک،CLOCK و…

هنگامي که رايانه را روشن مي کنيد، بايوس کارهاي زير را به ترتيب انجام مي دهد:

-1  بررسي CMOS براي تنظيمات سيستم. (بعد از روشن نمودن رايانه هنگامي که با فشردن کليد Del  يا دکمه هاي ديگر وارد محيط Setup مي شويد و تنظيمات اساسي سيستم را انجام مي دهيد اين تنظيمات در CMOS که يک تراشه روي مادربرد است ذخيره مي شوند.) اولين موردی را که BIOS بررسی خواهد کرد، اطلاعات ذخيره شده در يک نوع حافظه RAM با ظرفيت 64 بايت است . اطلاعات فوق بر روی تراشه ای با نام CMOS ذخيره می گردند. CMOS شامل اطلاعات جزئی در رابطه با سيستم بوده و درصورت بروز هر گونه تغييردر سيستم، اطلاعات فوق نيز تغيير خواهند کرد. BIOS  از اطلاعات فوق به منظور تغيير و جايگزينی مقادير پيش فرض خود استفاده می نمايد.

پيکربندی BIOS

برای تغيير دادن تنظيمات مربوطه می بايست برنامه پيکربندی CMOS فعال گردد. برای فعال کردن برنامه فوق می بايست در زمان راه اندازی سيستم کليدهای خاصی را فعال تا زمينه استفاده از برنامه فوق فراهم گردد. در اغلب سيستم ها بمنظور فعال شدن برنامه پيکربندی کليد Esc يا Del يا F1 يا F2 يا Ctrl-Esc يا Ctrl-Alt-Esc را می بايست فعال کرد.( معمولا" در زمان راه اندازی سيستم نوع کليدی که فشردن آن باعث فعال شدن برنامه پيکربندی می گردد، بصورت يک پيام بر روی صفحه نمايشگر نشان داده خواهد شد ) پس از فعال شدن برنامه پيکربندی با استفاده از مجموعه ای از گزينه ها می توان اقدام به تغيير پارامترهای مورد نظر کرد. تنظيم تاريخ و زمان سيستم ، مشخص نمودن اولويت درايو بوت، تعريف يک رمز عبور برای سيستم ، پيکربندی درايوها ( هارد، فلاپی ، CD و ... ) نمونه هایی از گزينه های موجود در اين زمينه می باشند. در زمان تغيير هر يک از تنظيمات مربوطه در CMOS می بايست دقت لازم را بعمل آورد چراکه در صورتي که عمليات فوق به درستی انجام نگيرد اثرات منفی بر روی سيستم گذاشته و حتی در مواردی باعث اختلال در راه اندازی سيستم خواهد شد.

-2  بارگذاري راه اندازهاي دستگاه ها و گرداننده هاي وقفه هاي سيستم  Interrupt handlers
نوع خاصی از نرم افزار بوده که بعنوان يک مترجم بين عناصر سخت افزاری و سيستم عامل ايفای وظيفه می نمايد.مثلا" زمانيکه شما کليدی را بر روی صفحه کليد فعال می نمائيد، سيگنال مربوطه، برای Interrupt handler صفحه کليد ارسال شده تا از اين طريق به پردازنده اعلام گردد که کداميک از کليدهای صفحه کليد فعال شده اند.

-3  آماده سازي ثبات ها و مديريت تغذيه (لازم به توضيح است که ثبات ها حافظه هاي بسيار کوچک و سريعي هستند که در داخل CPU قرار دارند و CPU به طور مستقيم به آنها دسترسي دارد)

-4 انجام آزمايش خودکار سخت افزارها و نمايش تنظيمات سيستم.

-5 تشخيص درايوی که سيستم می بايست از طريق آن راه اندازی (Booting)

گردد.زمانی که برای نصب ویندوز نیاز به بوت کردن کامپیوتر از سی دی یا دی وی دی را دارید باید از این قابلیت استفاده کنید و تنظیمات آن را برای سی دی یا دی وی دی تنظیم کنید.

-6 مقدار دهی اوليه برنامه مربوط به استقرار سيستم عامل در حافظه (Bootstrap)

اولين چيزهايي که بعد از روشن نمودن رايانه مشاهده مي کنيم ناشي از اعمال بايوس است که هر يک مفاهيم خاصي دارند. مثل مقدار حافظه موجود بر روي سيستم ، مدل و نوع کارت گرافيکي و مادربرد ، سرعت CPU ، نوع ديسک سخت و.... گرداننده هاي وقفه ها ، قطعات نرم افزاري کوچکي هستند که مانند يک مترجم بين قطعات سخت افزاري و سيستم عامل عمل مي کنند. راه اندازهاي دستگاه ها نيز قطعات نرم افزاري ديگري هستند که سخت افزارهاي پايه از قبيل صفحه کليد و ماوس و ديسک هاي سخت و فلاپي درايو را شناسايي مي کنند. بعد از بارگذاري اين نرم افزارها و مقداردهي اوليه به ثباتها ، بايوس به بررسي سالم بودن کارت گرافيکي مي پردازد. اکثر کارتهاي گرافيکي يک بايوس کوچک مخصوص به خود دارند که حافظه و پردازنده روي کارت گرافيکي را آماده کار مي کند. در غير اين صورت معمولا در يک تراشه جداگانه روي مادربرد ، اطلاعات مربوط به راه انداز کارت گرافيکي قرار دارد که بايوس اطلاعات موجود در آن را بارگذاري مي کند. در قدم بعدي بايوس چک مي کند که آيا شروع کار رايانه ناشي از روشن شدن رايانه است که به اصطلاح به آن Cold boot گويند و يا ناشي از راه اندازي مجدد رايانه است. در صورت تشخيص راه اندازي مجدد، بايوس از بقيه تست هاي اوليه صرف نظر مي کند. در غير اين صورت بايوس از صحت سلامت RAM با انجام تست خواندن و نوشتن در هر نشاني حافظه اطمينان حاصل مي کند. سپس درگاههاي PS/2 يا USB را براي وجود صفحه کليد يا ماوس چک مي کند. سپس گذرگاه هاي PCI را جستجو مي کند و در صورت يافتن اين گذرگاه ها کارت هاي نصب شده بر روي آنها را بررسي مي کند. در صورتي که بايوس در اين روالها با خطايي مواجه شود، با يک سري بوق يا نمايش پيغام ، کاربر را از وجود خطا آگاه مي کند. خطاهاي يافت شده در اين بخش ، تقريبا هميشه سخت افزاري هستند. البته هميشه اين خطاها ناشي از خرابي نيست و گاهي ناشي از اتصال ناصحيح و گاهي از عدم وجود يک قطعه لازم الوجود مثل RAM يا کارت گرافيک حکايت دارد. گاهي نيز از يک ناسازگاري لحظه اي است که امکان دارد با يک راه اندازي مجدد، مشکل رفع شود. اما هميشه بايد خطاهاي اعلام شده توسط بايوس را جدي گرفت. بعد از اين مرحله بايوس به تقدم دستگاه هاي ذخيره سازي ، به منظور بوت کردن مي پردازد و در صورت عدم وجود يکي ، به سراغ ديگري مي رود. به طور کلي مفهوم بوت کردن به بارگذاري و اجراي سيستم عامل بازمي گردد.

 تعيين ترتيب دستگاه راه انداز و ديگر تنظيمات سيستم از طريق ورود به  CMOS Setupامکانپذير است. البته تغيير ناشيانه اين تنظيمات موجب مي شود که دستگاه به درستي راه اندازي نشود. بايوس براي ذخيره سازي تغييرات تنظيمات ، از فناوري CMOS استفاده مي کند. با اين فناوري ، يک باتري ليتيوم کوچک ، توان کافي براي نگه داشتن تنظيمات شما را براي چند سال دارد. در صورت قطع اين منبع تغذيه کوچک يا تمام شدن عمر باتري تنظيمات شما از بين رفته و به حالت پيش فرض کارخانه باز مي گردد. با آمدن دستگاه ها و استانداردهاي جديد ، گاهي بايوس ها نياز به روزرساني پيدا مي کنند.

به روز رسانی بایوس

بايوس در نوعي حافظه فقط خواندني ذخيره شده است ، تغيير آن کمي سخت تر از به روزرساني ديگر نرم افزارهاست. به همين منظور نياز به يک برنامه ارائه شده توسط شرکت سازنده نياز خواهيد داشت. بنابراين بايد تاريخ و نوع بايوس خود را هنگام راه اندازي سيستم بخوانيد و با مراجعه به سايت شرکت سازنده نرم افزار مربوطه را در صورت وجود دريافت کنيد و بعد از کپي کردن آن نرم افزار داخل فلاپي یا سی دی و یا ... و راه اندازي سيستم توسط آن فلاپي یا سی دی ، عمل به روزرساني را انجام دهيد. براي انجام اين کار بايد خيلي مراقب باشيد و توجه کنيد که نرم افزار مورد استفاده شما دقيقا مربوط به نوع بايوس شما باشد و نه مدلهاي ديگر آن. در غير اين صورت ممکن است بايوس و در نتيجه آن سيستم شما از کار بيفتد و بلااستفاده شود.

آیا همه بایوس ها یكسان هستند؟

خیر. از آنجایی که چند شركت بایوس می سازند، در نتیجه، کد بایوس از یك نگارش به نگارش دیگر تفاوت می كند.

بعضی از سازندگان بایوس خودشان سیستم كامل نیز می سازند، بعضی دیگر روی ساخت قطعاتی چون پردازنده ها و مدارهای مادر كار می كنند.

چطور می توانم تشخیص بدهم كه كدام نگارش بایوس را دارم؟

اگر یك کامپیوتر قدیمی، مانند كامپیوتری كه ویندوز ۹۸ یا ماقبل آن را اجرا می كند داشته باشید احتمالاً می توانید رشته معرف بایوس - یك رشته طولانی از اعداد و حروف - را در زمان بوت شدن سیستم بر روی صفحه نمایش راه اندازی ببینید. با وجود این، بر روی سیستمهای جدیدتر، بایوس ممكن است طوری پیكربندی شده باشد كه یك بوت ساكت را هدایت كند، یعنی نتایج را نخواهید دید. از این روی، لازم است برای دیدن نگارش بایوس خود به جایی دیگر سربزنید.

برای یافتن نگارش بایوس خود، System Information  را امتحان كنید، كه بخشی از ویندوز و در منوی Start است.
در ویندوز XP، روی  Start، All Programs، Accessories، System Tools، و System Information  كلیك كنید.
اطلاعات مورد نیاز شما تحت صفحه System Summary  فهرست می شود و در قسمت Find What  با تایپ عبارت bios می توانید از نوع بایوس خود آگاه شوید در نیمه سمت راست، در كنار  BIOS Version/Date، سازنده، نگارش، و تاریخ ساخت بایوس خود را خواهید دید.البته، اینجا نمی توانید بایوس خود را دستیابی پیدا كنید، اما اطلاعاتی را كه باید بدانید به دست می آورید. در حقیقت، باید این داده ها را در یك صفحه كاغذ بنویسید و آن را در مكانی مطمئن حفظ كنید، به ویژه اگر قصد دارید بایوس فعلی خود را اصلاح یا آن را ارتقا بدهید.

یك راه دیگر مراجعه به دفترچه راهنمای مادربورد است. ممكن است هم اطلاعاتی درباره نگارش بایوس و هم روش دستیابی به بایوس را در آن بیابید. سرانجام، می توانید به پایگاه وب سازنده كامپیوتر خود سربزنید، كه ممكن است نه تنها نوع بایوس را آشكار كند، بلكه روش ارتقای بایوس را به شما نشان دهد. یك جستجوی ساده برای «BIOS versions» یا «accessing the BIOS» باید شما را به بخشهای مفید پایگاه وب ببرد.می توانید جستجو را براساس مدل كامپیوتر خود محدود كنید.